Niniejszy raport przedstawia końcowe wyniki prac badawczych DigComp i propozycję powszechnych ram kompetencji cyfrowych. Kompetencje cyfrowe to jedne z ośmiu kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, które są niezbędne do pełnego uczestnictwa w życiu coraz bardziej cyfrowego społeczeństwa. Międzynarodowe badania i literatura naukowa ciągle wskazują na fakt, iż wiele osób wciąż nie posiada wystarczających kompetencji cyfrowych. Aby móc wypełnić luki w tym zakresie, konieczne jest zrozumienie i precyzyjne określenie ich definicji i zakresu. Niniejszy raport przedstawia różne aspekty kompetencji cyfrowych, wyszczególniając 21 kompetencji wraz z ich opisem, w odniesieniu do niezbędnej wiedzy, umiejętności i postaw.
Wyniki badań przedstawione w niniejszym raporcie bazują na danych empirycznych z różnorodnych źródeł (takich jak np. przegląd literatury oraz analizy studium przypadku, ankiety online), oraz są oparte na wynikach szerokiego procesu konsultacji społecznych z udziałem ekspertów (w tym warsztaty, wywiady, recenzje ekspertów, prezentacje na seminariach i konferencjach). Poniższy dokument składa się z:
- siatki samooceny, zawierającej pięć obszarów kompetencji cyfrowych na trzech poziomach zaawansowania;
- szczegółowego opisu ram odniesienia wraz z dogłębnym przedstawieniem poszczególnych aspektów kompetencji cyfrowych.
Każda z 21 zidentyfikowanych kompetencji jest przedstawiona w tabeli i zawiera: krótką definicję kompetencji, opis trzech poziomów zaawansowania, przykłady posiadanej wiedzy, umiejętności i postaw związanych z kompetencjami oraz po dwa przykłady, w jaki sposób kompetencje mogą być wykorzystane w konkretnym celu, np. do nauki i w pracy.
Zidentyfikowane obszary kompetencji cyfrowych przedstawiają się następująco:
-
- Informacja: identyfikacja, lokalizacja, pobieranie, przechowywanie, organizacja i analiza informacji cyfrowych, zdolność oceny ich wartości, znaczenia i celu.
-
- Komunikacja: komunikacja w środowiskach cyfrowych, udostępnianie zasobów za pomocą narzędzi internetowych, łączenie i kontakt z innymi, współpraca za pośrednictwem narzędzi cyfrowych, interakcja i uczestnictwo w działaniach społecznościowych i sieciach, świadomość międzykulturowa.
-
- Tworzenie treści: Tworzenie i edytowanie nowych treści (od przetwarzania tekstu do obrazów i wideo); integracja i ponowne przetwarzanie dotychczasowej wiedzy i treści; tworzenie nowych pojęć, treści cyfrowych i programowanie; rozumienie, poszanowanie i stosowanie prawa własności intelektualnej i licencji.
-
- Bezpieczeństwo: ochrona osobista, ochrona danych, ochrona tożsamości cyfrowej, środki bezpieczeństwa, bezpieczne i zrównoważone użytkowanie.
- Rozwiązywanie problemów: identyfikacja potrzeb i zasobów cyfrowych, podejmowanie świadomych decyzji, co do wyboru odpowiednich narzędzi cyfrowych w zależności od celów i potrzeb, rozwiązywanie problemów koncepcyjnych za pomocą środków cyfrowych, twórcze wykorzystanie technologii, rozwiązywanie problemów technicznych, aktualizacja kompetencji własnych i kompetencji innych.
Poniższa tabela zawiera przeglądowe ramy odniesienia z prezentacją każdej z kompetencji.
| Obszar kompetencji Wymiar 1 | Kompetencje Wymiar 2 |
|---|---|
| 1. Informacja | 1.1 Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie informacji |
| Uzyskiwanie dostępu i wyszukiwanie informacji w Internecie, wyrażanie potrzeb z zakresu informacji, znajdowanie odpowiednich informacji, efektywne wybieranie materiałów informacyjnych, poruszanie się pomiędzy zasobami internetowymi, tworzenie własnych strategii informacyjnych. | |
| 1.2 Ocena Informacji | |
| Gromadzenie, przetwarzanie, rozumienie i krytyczna ocena informacji. | |
| 1.3 Przechowywanie i odnajdywanie informacji | |
| Organizowanie i przechowywanie informacji i treści w celu łatwiejszego odnajdywania, organizowanie informacji i danych. | |
| 2. Komunikacja | 2.1 Komunikacja z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych i aplikacji |
| Interakcja poprzez wykorzystanie różnego rodzaju narzędzi cyfrowych i aplikacji, rozumienie, w jaki sposób komunikacja cyfrowa jest rozprzestrzeniana, wyświetlana i zarządzana, rozumienie właściwych sposobów komunikowania się przy wykorzystaniu narzędzi cyfrowych, odwoływanie się do różnorodnych formatów komunikacyjnych, dostosowywanie trybów komunikacji i strategii do konkretnych odbiorców. |
|
| 2.2 Dzielenie się informacjami i zasobami | |
| Umiejętność dzielenia się z innymi lokalizacją i treścią znalezionych informacji, gotowość i umiejętność dzielenia się wiedzą, treściami i odniesieniami do źródeł, umiejętność działania jako pośrednik w przekazywaniu informacji, postawa proaktywna w odniesieniu do rozprzestrzeniania wiadomości, zawartości i źródeł, umiejętność stosowania cytatów i integrowania nowych informacji w istniejących zasobach wiedzy. |
|
| 2.3 Aktywność obywatelska online | |
| Uczestniczenie w życiu społecznym poprzez zaangażowanie on-line, poszukiwanie możliwości własnego rozwoju i kształtowanie pewności siebie w wykorzystaniu technologii i środowisk cyfrowych, świadomość wykorzystania potencjału technologii w działaniach obywatelskich. | |
| 2.4 Współpraca z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych | |
| Wykorzystanie technologii i mediów do pracy grupowej, procesów pracy zespołowej, wspólnego konstruowania i współtworzenia materiałów, wiedzy i treści. | |
| 2.5 Netykieta | |
| Posiadanie wiedzy i know-how dotyczących norm zachowań online i podczas interakcji wirtualnych, świadomość aspektów różnorodności kulturowej, zdolność ochrony siebie i innych przed ewentualnymi niebezpieczeństwami internetowymi (np. nękanie, przemoc wirtualna), umiejętność opracowania aktywnych strategii identyfikacji niewłaściwych zachowań. | |
| 2.6 Zarządzanie tożsamością cyfrową | |
| Umiejętność tworzenia, dostosowywania i zarządzania jedną lub wieloma tożsamościami cyfrowymi, umiejętność ochrony własnej reputacji w świecie wirtualnym, umiejętność zarządzania danymi zawartymi na jednym lub kilku kontach i/lub aplikacjach. | |
| 3. Tworzenie treści | 3.1 Tworzenie treści |
| Tworzenie treści w różnych formatach, w tym multimedialnych, edycja i poprawianie treści, stworzonych samodzielnie lub przez innych, zdolność ekspresji twórczej przy wykorzystaniu mediów cyfrowych i technologii. | |
| 3.2 Integracja i przetwarzanie treści | |
| Umiejętność wprowadzania zmian, udoskonalania i modyfikacji istniejących zasobów w celu stworzenia nowych, oryginalnych i rzetelnych treści i wiedzy. | |
| 3.3 Przestrzeganie prawa autorskiego i licencji | |
| Rozumienie, w jaki sposób prawa autorskie i licencje odnoszą się do informacji i treści. | |
| 3.4 Programowanie | |
| Zastosowanie ustawień, modyfikacji programu, aplikacji, oprogramowania i urządzeń do zrozumienia funkcji i zastosowania danego programu. | |
| 4. Bezpieczeństwo | 4.1 Narzędzia służące ochronie |
| Umiejętność ochrony urządzeń własnych i zrozumienie ryzyka i zagrożeń cyfrowych, wiedza dotycząca środków bezpieczeństwa i ochrony. | |
| 4.2 Ochrona danych osobowych | |
| Rozumienie dostępnych warunków korzystania z usługi, aktywna ochrona danych osobowych, rozumienie i poszanowanie prywatności innych osób, umiejętność unikania oszustw internetowych, zagrożeń i przemocy wirtualnej. |
|
| 4.3 Ochrona zdrowia | |
| Unikanie zagrożeń zdrowotnych związanych z wykorzystaniem technologii w odniesieniu do zagrożeń zdrowia fizycznego i psychicznego. | |
| 4.4 Ochrona środowiska | |
| Świadomość wpływu Technologii Informacyjno-Komunikacyjnych (TIK) na środowisko. | |
| 5. Rozwiązywanie problemów | 5.1 Rozwiązywanie problemów technicznych |
| Identyfikacja możliwych problemów i ich rozwiązywanie (od rozwiązywania drobnych do bardziej złożonych problemów) z wykorzystaniem zasobów i narzędzi cyfrowych. | |
| 5.2 Rozpoznawanie potrzeb i narzędzi niezbędnych do rozwiązywania problemów | |
| Zdolność oceny własnych potrzeb w zakresie rozwoju zasobów, narzędzi i kompetencji, dopasowanie potrzeb do dostępnych rozwiązań, dostosowanie narzędzi do indywidualnych potrzeb, umiejętność krytycznej oceny możliwych rozwiązań i narzędzi cyfrowych. | |
| 5.3 Innowacyjność i twórcze wykorzystywanie technologii | |
| Wprowadzanie innowacji w technologii, aktywne uczestnictwo w zespołowym tworzeniu zasobów cyfrowych i multimedialnych, zdolność twórczego wyrażania się za pośrednictwem mediów cyfrowych i technologii, tworzenie wiedzy i rozwiązywanie problemów koncepcyjnych z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych. | |
| 5.4 Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowych | |
| Zrozumienie obszarów podnoszenia i aktualizacji własnych kompetencji, wspieranie innych w rozwoju ich kompetencji cyfrowych, bieżące śledzenie nowych rozwiązań. |