2 marca 2016

Streszczenie

Niniejszy raport przedstawia końcowe wyniki prac badawczych DigComp i propozycję powszechnych ram kompetencji cyfrowych. Kompetencje cyfrowe to jedne z ośmiu kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, które są niezbędne do pełnego uczestnictwa w życiu coraz bardziej cyfrowego społeczeństwa. Międzynarodowe badania i literatura naukowa ciągle wskazują na fakt, iż wiele osób wciąż nie posiada wystarczających kompetencji cyfrowych. Aby móc wypełnić luki w tym zakresie, konieczne jest zrozumienie i precyzyjne określenie ich definicji i zakresu. Niniejszy raport przedstawia różne aspekty kompetencji cyfrowych, wyszczególniając 21 kompetencji wraz z ich opisem, w odniesieniu do niezbędnej wiedzy, umiejętności i postaw.

Wyniki badań przedstawione w niniejszym raporcie bazują na danych empirycznych z różnorodnych źródeł (takich jak np. przegląd literatury oraz analizy studium przypadku, ankiety online), oraz są oparte na wynikach szerokiego procesu konsultacji społecznych z udziałem ekspertów (w tym warsztaty, wywiady, recenzje ekspertów, prezentacje na seminariach i konferencjach). Poniższy dokument składa się z:

  • siatki samooceny, zawierającej pięć obszarów kompetencji cyfrowych na trzech poziomach zaawansowania;
  • szczegółowego opisu ram odniesienia wraz z dogłębnym przedstawieniem poszczególnych aspektów kompetencji cyfrowych.

Każda z 21 zidentyfikowanych kompetencji jest przedstawiona w tabeli i zawiera: krótką definicję kompetencji, opis trzech poziomów zaawansowania, przykłady posiadanej wiedzy, umiejętności i postaw związanych z kompetencjami oraz po dwa przykłady, w jaki sposób kompetencje mogą być wykorzystane w konkretnym celu, np. do nauki i w pracy.

Zidentyfikowane obszary kompetencji cyfrowych przedstawiają się następująco:

    1. Informacja: identyfikacja, lokalizacja, pobieranie, przechowywanie, organizacja i analiza informacji cyfrowych, zdolność oceny ich wartości, znaczenia i celu.
    1. Komunikacja: komunikacja w środowiskach cyfrowych, udostępnianie zasobów za pomocą narzędzi internetowych, łączenie i kontakt z innymi, współpraca za pośrednictwem narzędzi cyfrowych, interakcja i uczestnictwo w działaniach społecznościowych i sieciach, świadomość międzykulturowa.
    1. Tworzenie treści: Tworzenie i edytowanie nowych treści (od przetwarzania tekstu do obrazów i wideo); integracja i ponowne przetwarzanie dotychczasowej wiedzy i treści; tworzenie nowych pojęć, treści cyfrowych i programowanie; rozumienie, poszanowanie i stosowanie prawa własności intelektualnej i licencji.
    1. Bezpieczeństwo: ochrona osobista, ochrona danych, ochrona tożsamości cyfrowej, środki bezpieczeństwa, bezpieczne i zrównoważone użytkowanie.
  1. Rozwiązywanie problemów: identyfikacja potrzeb i zasobów cyfrowych, podejmowanie świadomych decyzji, co do wyboru odpowiednich narzędzi cyfrowych w zależności od celów i potrzeb, rozwiązywanie problemów koncepcyjnych za pomocą środków cyfrowych, twórcze wykorzystanie technologii, rozwiązywanie problemów technicznych, aktualizacja kompetencji własnych i kompetencji innych.

Poniższa tabela zawiera przeglądowe ramy odniesienia z prezentacją każdej z kompetencji.

Obszar kompetencji
Wymiar 1
Kompetencje
Wymiar 2
1. Informacja1.1 Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie informacji
Uzyskiwanie dostępu i wyszukiwanie informacji w Internecie, wyrażanie potrzeb z zakresu informacji, znajdowanie odpowiednich informacji, efektywne wybieranie materiałów informacyjnych, poruszanie się pomiędzy zasobami internetowymi, tworzenie własnych strategii informacyjnych.
1.2 Ocena Informacji
Gromadzenie, przetwarzanie, rozumienie i krytyczna ocena informacji.
1.3 Przechowywanie i odnajdywanie informacji
Organizowanie i przechowywanie informacji i treści w celu łatwiejszego odnajdywania, organizowanie informacji i danych.
2. Komunikacja2.1 Komunikacja z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych i aplikacji
Interakcja poprzez wykorzystanie różnego rodzaju narzędzi cyfrowych i aplikacji, rozumienie, w jaki sposób komunikacja cyfrowa jest rozprzestrzeniana, wyświetlana i zarządzana, rozumienie właściwych sposobów komunikowania się przy wykorzystaniu narzędzi cyfrowych, odwoływanie się do różnorodnych formatów komunikacyjnych, dostosowywanie trybów komunikacji i strategii do konkretnych odbiorców.
2.2 Dzielenie się informacjami i zasobami
Umiejętność dzielenia się z innymi lokalizacją i treścią znalezionych informacji, gotowość i umiejętność dzielenia się wiedzą, treściami i odniesieniami do źródeł, umiejętność działania jako pośrednik w przekazywaniu informacji, postawa proaktywna w odniesieniu do rozprzestrzeniania wiadomości, zawartości i źródeł, umiejętność stosowania cytatów i integrowania nowych informacji w istniejących zasobach wiedzy.
2.3 Aktywność obywatelska online
Uczestniczenie w życiu społecznym poprzez zaangażowanie on-line, poszukiwanie możliwości własnego rozwoju i kształtowanie pewności siebie w wykorzystaniu technologii i środowisk cyfrowych, świadomość wykorzystania potencjału technologii w działaniach obywatelskich.
2.4 Współpraca z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych
Wykorzystanie technologii i mediów do pracy grupowej, procesów pracy zespołowej, wspólnego konstruowania i współtworzenia materiałów, wiedzy i treści.
2.5 Netykieta
Posiadanie wiedzy i know-how dotyczących norm zachowań online i podczas interakcji wirtualnych, świadomość aspektów różnorodności kulturowej, zdolność ochrony siebie i innych przed ewentualnymi niebezpieczeństwami internetowymi (np. nękanie, przemoc wirtualna), umiejętność opracowania aktywnych strategii identyfikacji niewłaściwych zachowań.
2.6 Zarządzanie tożsamością cyfrową
Umiejętność tworzenia, dostosowywania i zarządzania jedną lub wieloma tożsamościami cyfrowymi, umiejętność ochrony własnej reputacji w świecie wirtualnym, umiejętność zarządzania danymi zawartymi na jednym lub kilku kontach i/lub aplikacjach.
3. Tworzenie treści3.1 Tworzenie treści
Tworzenie treści w różnych formatach, w tym multimedialnych, edycja i poprawianie treści, stworzonych samodzielnie lub przez innych, zdolność ekspresji twórczej przy wykorzystaniu mediów cyfrowych i technologii.
3.2 Integracja i przetwarzanie treści
Umiejętność wprowadzania zmian, udoskonalania i modyfikacji istniejących zasobów w celu stworzenia nowych, oryginalnych i rzetelnych treści i wiedzy.
3.3 Przestrzeganie prawa autorskiego i licencji
Rozumienie, w jaki sposób prawa autorskie i licencje odnoszą się do informacji i treści.
3.4 Programowanie
Zastosowanie ustawień, modyfikacji programu, aplikacji, oprogramowania i urządzeń do zrozumienia funkcji i zastosowania danego programu.
4. Bezpieczeństwo4.1 Narzędzia służące ochronie
Umiejętność ochrony urządzeń własnych i zrozumienie ryzyka i zagrożeń cyfrowych, wiedza dotycząca środków bezpieczeństwa i ochrony.
4.2 Ochrona danych osobowych
Rozumienie dostępnych warunków korzystania z usługi, aktywna ochrona danych osobowych, rozumienie i poszanowanie prywatności innych osób, umiejętność unikania oszustw internetowych, zagrożeń i przemocy wirtualnej.
4.3 Ochrona zdrowia
Unikanie zagrożeń zdrowotnych związanych z wykorzystaniem technologii w odniesieniu do zagrożeń zdrowia fizycznego i psychicznego.
4.4 Ochrona środowiska
Świadomość wpływu Technologii Informacyjno-Komunikacyjnych (TIK) na środowisko.
5. Rozwiązywanie problemów5.1 Rozwiązywanie problemów technicznych
Identyfikacja możliwych problemów i ich rozwiązywanie (od rozwiązywania drobnych do bardziej złożonych problemów) z wykorzystaniem zasobów i narzędzi cyfrowych.
5.2 Rozpoznawanie potrzeb i narzędzi niezbędnych do rozwiązywania problemów
Zdolność oceny własnych potrzeb w zakresie rozwoju zasobów, narzędzi i kompetencji, dopasowanie potrzeb do dostępnych rozwiązań, dostosowanie narzędzi do indywidualnych potrzeb, umiejętność krytycznej oceny możliwych rozwiązań i narzędzi cyfrowych.
5.3 Innowacyjność i twórcze wykorzystywanie technologii
Wprowadzanie innowacji w technologii, aktywne uczestnictwo w zespołowym tworzeniu zasobów cyfrowych i multimedialnych, zdolność twórczego wyrażania się za pośrednictwem mediów cyfrowych i technologii, tworzenie wiedzy i rozwiązywanie problemów koncepcyjnych z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych.
5.4 Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowych
Zrozumienie obszarów podnoszenia i aktualizacji własnych kompetencji, wspieranie innych w rozwoju ich kompetencji cyfrowych, bieżące śledzenie nowych rozwiązań.