25 lutego 2016

Obszary i kompetencje

Obszary kompetencji cyfrowych można podsumować w następujący sposób:

Informacja i dane: identyfikacja, lokalizacja, pobieranie, przechowywanie, organizacja i analiza informacji cyfrowych, zdolność oceny ich wartości, znaczenia i celu.

Komunikacja i współpraca: komunikacja w środowiskach cyfrowych, udostępnianie zasobów za pomocą narzędzi internetowych, łączenie i kontakt z innymi, współpraca za pośrednictwem narzędzi cyfrowych, interakcja i uczestnictwo w działaniach społecznościowych i sieciach, świadomość międzykulturowa.

Tworzenie treści cyfrowych: Tworzenie i edytowanie nowych treści (od przetwarzania tekstu do obrazów i wideo); integracja i ponowne przetwarzanie dotychczasowej wiedzy i treści; tworzenie nowych pojęć, treści cyfrowych i programowanie; rozumienie, poszanowane i stosowanie prawa własności intelektualnej i licencji.

Bezpieczeństwo: ochrona osobista, ochrona danych, ochrona tożsamości cyfrowej, środki bezpieczeństwa, bezpieczne i zrównoważone użytkowanie.

Rozwiązywanie problemów: identyfikacja potrzeb i zasobów cyfrowych, podejmowanie świadomych decyzji, co do wyboru odpowiednich narzędzi cyfrowych w zależności od celów i potrzeb, rozwiązywanie problemów koncepcyjnych za pomocą środków cyfrowych, twórcze wykorzystanie technologii, rozwiązywanie problemów technicznych, aktualizacja kompetencji własnych i kompetencji innych.

Obszary 1, 2 i 3 mają raczej charakter linearny, podczas gdy obszary 4 i 5 mają charakter bardziej przekrojowy. Znaczy to, że podczas gdy obszary od 1 do 3 dotyczą kompetencji, które można zidentyfikować w odniesieniu do określonego działania i zastosowań, to obszary 4 i 5 odnoszą się do każdego rodzaju aktywności realizowanej za pomocą środków cyfrowych. Nie znaczy to jednak, że obszary 1, 2 i 3 nie są ze sobą powiązane. Mimo, że każdy obszar ma swoją specyfikę, istnieje kilka pokrywających się punktów wspólnych i powiązań z innymi obszarami. W tym miejscu należy się przyjrzeć „Rozwiązywaniu problemów” (obszar 5) – obszarowi kompetencji, który jest najbardziej przekrojowy ze wszystkich. W opracowanych ramach odniesienia jest to odrębny obszar kompetencji, jednak z drugiej strony elementy rozwiązywania problemów można znaleźć we wszystkich obszarach kompetencyjnych. Z kolei obszar kompetencji „Informacja i dane” (obszar 1) obejmuje kompetencje „oceny informacji”, które są częścią wymiaru poznawczego w rozwiązywaniu problemów. „Komunikacja i współpraca” i „Tworzenie treści cyfrowych” zawierają kilka aspektów rozwiązywania problemów (a mianowicie: interakcja, współpraca, opracowanie treści, integracja i ponowne opracowanie treści, programowanie…). Mimo umieszczenia elementów rozwiązywania problemów w odpowiednich obszarach kompetencji, okazało się konieczne utworzenie odrębnego obszaru „Rozwiązywanie problemów” ze względu na znaczenie jakie przypisywane jest temu aspektowi w technologii i praktykach cyfrowych. Należy zauważyć, że niektóre z kompetencji wymienionych w obszarach od 1 do 4 mogą zostać zmapowane do obszaru 5.

Dla każdego z powyższych obszarów kompetencji została zidentyfikowana seria powiązanych kompetencji. W każdym obszarze ilość kompetencji waha się od minimum 3 do maksymalnie 6. Poszczególne kompetencje zostały ponumerowane, jednak ich kolejność nie jest powiązana z możliwością ich nabywania (poziomy biegłości przedstawione zostały w wymiarze 3). Pierwszą kompetencją w każdym obszarze jest zawsze kompetencja odnosząca się do aspektów technicznych. W poszczególnych kompetencjach wiedza, umiejętności i postawy zawierają procesy operacyjne jako składnik dominujący. Jednakże umiejętności techniczne i operacyjne zostały również zawarte w każdej z kompetencji.
Tabela 3 przedstawia obszary kompetencji (wymiar 1) i kompetencje (wymiar 2).

Tabela 3: Zarys wymiaru 1 i 2

Obszar kompetencji
Wymiar 1
Kompetencje
Wymiar 2
1. Informacja i dane1.1 Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie danych, informacji i treści cyfrowych
1.2 Ocena danych, informacji i treści cyfrowych
.3 Zarządzanie danymi, informacjami i treściami cyfrowymi
2. Komunikacja i współpraca2.1 Komunikacja z wykorzystaniem technologii cyfrowych
2.2 Dzielenie się informacjami i zasobami z wykorzystaniem
technologii cyfrowych
2.3 Aktywność obywatelska z wykorzystaniem technologii
cyfrowych
2.4 Współpraca z wykorzystaniem technologii cyfrowych
2.5 Netykieta
2.6 Zarządzanie tożsamością cyfrową
3. Tworzenie treści cyfrowych3.1 Tworzenie treści cyfrowych
3.2 Integracja i przetwarzanie treści cyfrowych
3.3 Przestrzeganie prawa autorskiego i licencji
3.4 Programowanie
4. Bezpieczeństwo4.1 Narzędzia służące ochronie
4.2 Ochrona danych osobowych i prywatności
4.3 Ochrona zdrowia i dobrostanu
4.4 Ochrona środowiska
5. Rozwiązywanie problemów5.1 Rozwiązywanie problemów technicznych
5.2 Rozpoznawanie potrzeb i rozwiązań technologicznych
5.3 Twórcze wykorzystywanie technologii cyfrowych
5.4 Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowych

W tym miejscu należy podkreślić ważne założenie – proponowane ramy odniesienia mają raczej charakter deskryptywny niż preskryptywny. Istnieje również kilka aspektów kompetencji cyfrowych, które są delikatne i kontrowersyjne. Są to na przykład wszystkie działania, które mogą obejmować lub dotyczyć problemów prawnych i etycznych. Utworzenie „preskryptywnych” standardów mogłoby dawać nieprawdziwy obraz: na przykład, nie można uznać niekompetentną osoby, która nielegalnie pobiera treści cyfrowe. Osoba korzystająca nielegalnie z dostępnych treści może być bardzo kompetentna i świadoma istnienia zasad i licencji oraz konsekwencji takiego postępowania. Dlatego też, w tym kontekście naszą propozycją jest mapowanie kompetencji, które dotykają tych aspektów, a nie oczekiwanie pożądanego zachowania od użytkownika. Aspekty etyczne zawarto również w nazewnictwie kompetencji (np. posiadanie danej wiedzy, a nie oczekiwanie pożądanego zachowania). Poruszając te kwestię sądzimy, iż jeśli zajdzie taka potrzeba, to zdefiniowanie tej kompetencji w postaci bardziej preskryptywnej będzie należało do inicjatywy podmiotów wdrażających.